نظرات فلاسفه غرب در باب هنر

ابوالفضل امیری:  گفتار یکم
آبادان خبر: کانت ، هنرهای زیبا را تا جایی هنر می داند که شبیه به طبیعت جلوه کند ان لذتی که به تنهایی قابل انتقال کلی است ، بدون اینکه مبتنی بر مفاهیم باشد ، بر همین احساس آزادی در بازی قوای شناختی که در عین حال باید غایت مند باشد ، استوار است .

طبیعت زیباست زیرا شبیه هنر به نظر می رسد و هنر فقط وقتی می تواند زیبا خوانده شود که ما از هنر بودن آن آگاه باشیم ، مع هذا به نظر ما شبیه طبیعت جلوه کند اما دیدگاه  هگل در قلمرو هنر و اشکال آن و نقش و رسالت هنر در آن به بحث و تحلیل گرفته می شود .

هنر یکی از فعالیت های انسانی است که از زمان ارسطو تا هگل در جوار فعالیت نظری و عملی به فعالیت آفرینش یا خلاق موصوف است ، در واقع فعالیت خلق آثار هنری را یک کنش آزاد و آفریننده تبیین کرده اند . برای مثال ، یکی از این موارد ، نگاه ارسطویی تعریف مبتنی بر اصل میمسیس یا به اصطلاح فارسی - عربی تقلید در هنر است .

فیلسوفانی مکتب فلسفه کلاسیک آلمانی که با فلسفه کانت آغاز شده و در فلسفه هگل به اوج خود می رسد ، طرز تلقی خاص خود را از جایگاه هنر در فعالیت اجتماعی انسان دارند ، آنچه این دیدگاه را بارز و شاخص می کند ، نقشی است که این فلسفه در کنار فعالیت های مادی و نظری برای هنر قایل شده است
 نلسون گودمن با نظریه ای متفاوت هنرها را به دو گروه خود نگاشتی و دیگر نگاشتی تقسیم می کند .
از نظر او همه هنرهای بصری ، ادبی و یا هنرهای آمیخته با موسیقی، متعلق به طبقه‌ای عام-ترند که به آن صناعت گفته می‌شود. بنا براین صنعت به آن حرفه و فنی گویند که به تولید وساختن یک ابزار یا وسیله می پردازد و لزوماً در همه انواع آن جنبه زیبایی شناسی مورد توجه نیست، بر خلاف انواع هنر که به آن دسته از خلاقیت های بشری گفته می شود که علاوه بر جنبه ابزار سازی و فایده مندی ، جنبه زیبایی شناختی هم در آن مورد توجه است، به عنوان مثال ساختن یک خانه یا گچ بری سنتی در عین حال که به جهت فایده مندی و جنبه تولیدی مورد توجه اند ولی در عین حال از جنبه زیبایی شناسی هم ارزشمند هستند بنا براین هم تعریف صنعت و هم تعریف هنر در باره آنها صادق است.
بندتوکروچه ، هنر شناس برجسته معتقد است، اصطلاحاتی همچون شهود، دید، تماشا، تخیل، وهم، تصور اشکال، تجسم و امثال آنها الفاظی تقریباً مترادف هستند، که همیشه در باره هنر بکار میرود.
و این مفاهیم که بیشتر جنبه ذوقی و زیبایی شناختی دارند، کاربرد ذوق، عاطفه و احساس را در آثار هنری آشکار می سازند.
البته گاهی اصطلاحات هنر فقط محدود به هنر های دیداری (Visual Arts)است و گاه هم در مفهوم انگیزشی ( Persuasive) به کار می رود که در این صورت شامل آثاری می شود که در زمره هنرهای خوبند.(3) اما بهر ترتیب ، یک اثر هنری یک اثر ساخته شده دست بشری است که با یک پدیده طبیعی تفاوت دارد . به عنوان مثال یک گل یا غروب آفتاب از جنبه زیبایی شناسی زیباست اما به آن اثر هنری نمی گویند، چون در طبیعت بدون آنکه بشر در آنها دخالتی داشته باشد ، وجود دارند اما یک مجسمه ، نقاشی، خانه، دیوارگچ بری شده هر چند از نمونه های طبیعی خود زیباتر نباشند اما به آنها اثر هنری گویند چون مخلوق دست بشر هستند.
رابطه اثر هنری با فعالیت و تولید موجودات در طبیعت این است که هر چند هم اثر هنری و هم موجودات طبیعی آفریده می شوند، اما موجودات آلی همچون انسان، حیوان یا گیاه همنوع خود را می آفرینند اما هنرمند چیزی همچون تصویر یا مجسمه را می آفریند که کاملاً متفاوت از خودش است. هنرمند کار طبیعت را تکمیل می کند و یا یک چیز جدید را می آفریند و یا اینکه دنیایی خیالی را که نسخه برداری از عالم واقعیت است، به وجود می آورد.
از نظر کالینگوود هنر فرانمایی در سطح تخیل است که هنرمند با استفاده از قوه تخیل به بیان حالت و احساس خود می پردازد، او معتقد است ، هر چه فرانمود یا بیان حالت نباشد، هنر نیست.

وی معتقد است در قدم نخست، داده های خام احساس و ادراک، دریافت می شوند و عواطف را احساس می کنیم اما به طور کامل از آن آگاه نیستیم، سپس ممکن است، آن عواطف و احساسات به طور غیر ارادی همچون تغییرات فیزیولوژیستی، فرانمود روانی ( Psychical Expression) داشته باشند. پس از این مرحله، فرانمود تخیلی ( Imaginative Expression) می یابند که ارادی است و کالینگوود از آن به تخیل تعبیر می کند اما کروچه آن را شهود می نامد، در این مرحله است که هنر خود را نمایان می سازد. در واقع اثر هنری برآمده و محصول بروز یافتن قوه تخیل و امری ارادی است، از اینرو کالینگوود هنر را فرانمایی در سطح تخیل می داند که هنرمند با استفاده از قوه خیال خویش به خلق اثر هنری می پردازد و عواطف و احساسات خود را آشکار می سازد. 

هنر،فلسفه،ابوالفضل امیری،ارسطو،فلسفه غرب،اخبار آبادان،آبادان خبر،آبادان نیوز