کد خبر: ٢٨٠١٠   نسخه چاپی  
  • تاریخ درج خبر:1402/02/13-٢٣:٣٠

مهدی قدیانی - احمد امیری

 

آبادان نیوز _  آناهیتا و میترا

سوره یا سورا بخش دیگر نام اردوی سوره آناهیتا معنی نیرومند و پرزور دارد. آناهیتا پاکی و بی آلایشی معنی می دهد. تجسم او در آبان یشت اوستا زنی است جوان، بلند بالا، زیباچهره، آراسته به جواهر، با طوقی زر برگردن، گوشواری چهارگوش در گوش، کفشهایی درخشان در پا، با بالاپوش زرین پرچین، چنین تجسمی احتمالا نشان از این دارد که تندیسهایی از او در دوره هخامنشی موجود بوده است. نام این خدا نخستین بار به صورت آناهیتا درکتیبه های هخامنشی در دوره اردشیر دوم دیده می شود.

این ایزد بانو با صفات نیرومندی، زیبایی و خرمندی به صورت الهه عشق و باروری نیز درمی آید، زیرا چشمه حیات از وجود او می جوشد و بدینگونه مادر نیز می شود. او همتای ایرانی آفرودیت، الهه عشق و زیبایی در یونان، و ایشتر، الهه بابلی، به شمار می رود. آناهید یا اردوی سوره آناهیتا گردونه ای دارد با چهار اسب سفید. اسبهای گردونه او ایزد ابر، باران، برف و تگرگ هستند. او از فراز ابرهای آسمان، به فرمان اورمزد، باران و برف فرو می باراند.

پیروان قدیم دین مهر معتقدند که میترا از مادری با کره به نام آناهیتا که در آب از نطفه زرتشت بارور شده متولد می شود و زایش او را از میان گل نیلوفر که مانند میوه کاج است در نقاشی ها و سنگ تراشها نمایش داده اند. گاهی خروج او را از میان صدف که گرداگردش دوازده برج و زیر صدف برج آب است، نشان می دهند و گاهی هنگام زایش کره زمین را بر دست چپ و دشنه ای به دست راست دارد.

 

مهر یا میترا

در اوستا این ایزد از بزرگترین ایزدان است در آیین کهن ایران پیش از عنصر اوستایی یکی از بزرگترین خدایان بوده است. در ساسنکریت میترا و در فارسی امروز مهر خوانده می شود. میترا، دوست، رفیق، همدم و یاری دهنده، خدای نگهبان آفتاب، نام یکی از ده آتش و نام یکی از فرشتگان آسمان است. سنت پرستش مهر به دورانهای بسیار کهن برمی گردد. او به صورت میتره با مفهوم پیمان و دوستی ظاهر می شود. او خدای پیمان است و پیمانها و نظم و راستی را نگاهبانی می کند. وظیفه مهم او نظارت بر پیمانهاست. پیمان میان زن و مرد یا پیمان میان دو کشور. او با هر که پیمان را بشکند دشمنی می کند و در این صورت که به خدای جنگ مبدل می شود. از این رو سپاهیان در ایران باستان پیش از رفتن به جنگ با کشورهای ضد مهر بر بالای اسبهایشان نیایشهایی به درگاه مهر انجام می دادند، و ریشه میترائیسم یا کیش مهر در غرب از همین جاست. مهر همراه با خورشید از مشرق به مغرب می رود. برگردانه ی مینوی ستاره نشانی با چهار اسب سفید نامیرا که نعلهای زرین و سیمین دارند و ساخته پند مینو هستند سوار می شوند. به هنگام حرکت در گردانه، ایزد بهرام پیشاپیش او به صورت گرازی گام برمی دارد. مهر نقش بسیار مهمی در آیینهای دینی داشته است. بازمانده ای از آنها جشن مهرگان است که در روز مهر شانزدهمین روز ماه برگزار می شده است. در فراسوی اندیشه های هندی و ایرانی، مهر به صورت خدای مهم رومی با نام میتراس در می آید که احتمالا پرستش او و آیین مربوط به آن از طریق سپاهیان و ملتزمان دربار و بزرگان در آسیای صغیر و ارمنستان به غرب راه پیدا کرده و گسترش یافته است، به گونه ای که در قرن اول و دوم میلادی یکی از بزرگترین آیینهای دینی روم بوده است.

 

مبنای تثلیت در آیین میترائیسم

تثلیت میترایی عبارت است از : میترا، سروش، کوتوپاتس. در سده چهارم میلادی میگویند که میترا و دو خدای حامی او خدایان سه گانه مهری دینان هستند. مهری دنیان سه هنگام نیایش می کردند در بامداد هنگام طلوع خورشید، در نیمروز در اوج آسمان بودن خورشید و زمان غروب آفتاب.

 

فرجام شناسی میترایی

در این آیین به زندگی آسمانی ارواح و پاداش و کیفر در جهان واپسین اعتقاد است چنانکه می گویند ارواح برای بارور کردن کالبدهای آدمی به زمین می آیند پس از انهدام جسم، روح دوباره به آسمان می رود ولی در آنجا بین ایزدان و دیوان که یاوران اورمزد بودند بر سر دستیابی ارواح جنگ در می گیرد. میترا کار سنجش ارواح را برعهده دارد ارواحی که از داوری پیروز می آیند دوباره به آسمان می روند ولی ناپاکانی که به دام اهریمن افتاده اند توسط اهریمن، به اعماق دوزخ برای عذاب کشیده می شوند و گاهی این ارواح در کالبد حیوانی هبوط می کنند.

 

اسطوره های زندگی میترا و ستاره شناسی

میترا از دل تخته سنگی در حالی که به دستی مشعل و به دست دیگر خنجری دارد زاده می شود که مشعل نماد روشنی و معرفت است و خنجر نشان از قربانی کردن گاو و ایجاد حیات و برکت. در آن لحظه طوفانی حادث می شود و میترا در پناه درخت انجیر می رود، از میوه اش می خورد و با برگش تن پوشی می سازد و خود را برای پیکاری مقدس آماده می کند این در حالی است که هنوز شر یا بد پا به عرصه وجود نگذاشته است میترا به مبارزه با خورشید می رود او را شکست می دهد و با هم پیمان یاری می بندند و همدیگر را یاری می کنند تا سرانجام رسالت مهر پایان یافته با گردونه خورشید به معراج می رود. رازآمیزترین ماجرای مهر مبارزه با گاو اولین آفریده است.

ایزد مهرگاو را توسط شاخهایش به بند می آورد ولی او می گریزد به غاری پناه می برد. سرانجام خورشید به مهر دستور ذبح گاو را می دهد و هنگامی که گاو دوباره به چراگاه می آید مهر همراه سگ با فرو کردن خنجر در پایین گردن او ، او را می کشند. در این حال از نخاع گاو گندم می روید و از کالبد او گیاهی زمین گیر خارج می شود، از خون او درخت انگور خارج می شود و نوشابه مقدس را به وجود می آورد. اهریمن به کژدم دستور می دهد گاو را سمی کند ولی نمی تواند تا از وقوع معجزه اورمزدی جلوگیری کند زیرا نطفه گاو توسط ماه جمع می شود و در آن کره تطهیر شده به صورت جانوران سودمند بر زمین گسترده می شود. در این حال مهر به ماه می روند و اینگونه، با عمل قربانی، حیات در زمین ایجاد می شود و نخستین زن و مرد در زمین برانگیخته شدند. اهریمن برای مرگ آنها بیماری را ایجاد کرد اما میترا جلوگیری کرد. اهریمن خشکسالی را به وجود آورد ولی میترا با زدن کمانی بر تخته سنگی آب به وجود آورده.  هنگامی که طوفانی ایجاد می شود یکی از ایزدان همراه کشتی همه را نجات می دهد و سپس آتش سوزی شکل می گیرد می شود و میترا همه را نجات می دهد. سپس زمان رفتن میترا به نزد پدر فرا می رسد و توسط گردانه خورشید به آسمان عروج می کند.

 

نماد و نشانه ها

آیین میترائیسم آیین تمثیل و نماد است. نماد حیوانات: حیوانات دارای منفعت مانند گاو، شیر، سگ، گراز، قو و شاهین، کبوتر، خروس، طاووس، غراب. حیوانات زیانکار مانند مار و کژدمو نماد گیاهان مانند رز، خوشه انگور و انارو نماد و  نشانه های  چلیپا یا صلیب، دو کلید متقاطع، دلفین، مروارید، صدف و نیلوفر آبی است. نماد غار کنایه از جهان مادی و سقف قوسی آن کنایه از آسمان است.  نماد گاو کنایه از زمستان است که با مرگ او حیات ایجاد می شود. میترا خورشید می باشد که فی نفسه کنایه از بهار و تابستان است.

باری به هر جهت این آیین باستانی در غرب تاثیر بسزایی داشته و تا یونان پیروانی را داشته است اما با پیداشت رزتشت این آیین به دست فراموشی سپرده می شود هر چند نماد ها نشانه های آن را در آیین زرتشت و مسیحیت غرب می توان واکاوی و کنکاش نمود.

 

 

 

پایگاه تحلیلی گفتمانی آبادان نیوز اخبار جنوب غرب کشور را بصورت تحلیلی، گفتمانی و خبری منتشر میکند.

نظرات بینندگان
این خبر فاقد نظر می باشد
نظر شما
نام :
ایمیل : 
*نظرات :
متن تصویر: