دوره صفویه یکی از مهمترین دوره های تاریخی ایران است به طوری که با سفر به نقاط مختلف ایران آثار تاریخی زیادی را پیدا می کنید که در این دوره ساخته شده اند. در همین دوره در بیرجند هم بناهایی مثل قلعه بیرجند ساخته شد که امروز از جاذبه های باارزش تاریخی اند. در این قلعه ها همه چیز بوی تاریخ را می دهد و معماری تماشایی شان تاریخ بلند سرزمینمان را به زیباترین شکل نشان می دهد. این معماری و این فضا آنقدر شما را تحت تاثیر قرار می دهد که دلتان می خواهد ساعت ها در این قلعه ها قدم بزنید و شیوه زندگی گذشتان را در در و دیوارهای آن تماشا کنید. اگر شما هم بازدید از قلعه ها را دوست دارید کوله بارتان را بردارید و به بیرجند بروید چون یکی از قدیمی ترین و جذاب ترین قلعه های ایران در گوشه ای از این شهر قرار دارد. این قلعه بر روی یکی از بلندترین قسمت های شهر قرار دارد و هنوز هم که هنوز است آنقدر ابهت دارد که با تماشایش تحت تاثیر قرار می گیرید. حتما می دانید که قلعه ها ساخته می شدند تا در مقابل حملات دشمنان از شهر مراقبت کنند. قلعه بیرجند را به اسم های دژ بیرجند و قلعه پایین شهر هم می شناسند. در شمال غربی شهر بیرجند تپه ای قرار دارد که ظاهرا در آن زمان موقعیت مناسبی برای ساخت قلعه داشت. در بازدید از این قلعه به روی یکی از برج های آن بروید چون مطمئنا تماشای شهر از روی یکی از تاریخی ترین بناهای ایران تجربه ای لذت بخش است اینطور نیست؟

برای بازدید از این برج به میدان امام حسین بروید، در شمال این میدان مسیری را می بینید که باید آن را بروید و بروید تا اینکه کم کم این قلعه تاریخی در مقابل چشمانتان به نمایش در بیاید. در تعداد از کتاب های تاریخی اینطور آمده که بعد از ساخت این قلعه بود که شهر بیرجند بزرگ شد و جمعیت بیشتری پیدا کرد. در قرن چهارم شمسی در این شهر قلعه های زیادی وجود داشت که هنوز هم در سفر به این شهر می توانید تعدادی از آن ها را ببینید. قلعه بیرجند برای حفاظت از شهر ساخته شده و در زمان صفویه و قاجاریه از شهر در مقابل حملات ازبک ها و ترکمن ها دفاع کرده است. در آن زمان در این قلعه نگهبان هایی زندگی می کردند که کارهایی مثل برقرار ی امنیت و گرفتن اخبار دست اول از وظایف آن ها بود. تماشای معماری های قدیمی را دوست دارد و دیدن از آن ها برایتان آرامش بخش است؟ این قلعه در قسمت قدیمی شهر قرار دارد و از روی برج های آن خانه های قدیمی بافت تاریخی شهر را در یک نظر تماشا می کنید. با تمام شدن دوره صفویه این قلعه که سال ها از عمرش می گذشت مرمت شد تا توان حملات دشمنان را داشته باشد. قلعه یک بار دیگر هم در سال ۱۳۷۸ روی مرمت را به خود دید تا امروز از بناهای بینهایت زیبای تاریخی ایران باشد. امروز این قلعه آنقدر خوب به نظر می رسد که باور نمی کنید در حدود ۴۰۰ سال پیش ساخته شده باشد.  قلعه بیرجند ۳ هزار متر مربع مساحت دارد، با خشت و گل و چینه درست شده و برای ورود به آن می توانید یکی از دو در ورودی شمالی و غربی را انتخاب کنید.

در چهار طرف قلعه برج های استوایی قرار قرار دارد که دو طبقه اند. هر چند که در ابتدا ۷ برج در این قلعه وجود داشت اما امروز فقط ۶ تای آن ها باقی مانده است. روزنه هایی که بر روی این برج ها می بینید کاربرد مهمی داشتند و برای دیده بانی و گاهی هم تیراندازی بودند! دیوارهای بزرگ و برآمده قلعه باعث می شد تا نگهبانان به راحتی بتوانند بر روی این باروها نگهبانی بدهند. در این قلعه فکر ذخیره آب وآذوقه هم شده است! و در آن انبارهایی وجود دارند که در آن غذا انبار می شد تا هر وقت موقعیت غیر منتظره ای پیش آمد از آن ها استفاده شود. یکی از جذاب ترین بخش های این قلعه که به خوبی مهارت معماران زمان خودش را نشان می دهد مسیرهای زیرزمین ای است که راه ارتباطی بین قلعه و بناهای مهم شهر مثل کلاه فرنگی بوده! آن هم به طور مخفیانه! ببینید چه فکر حساب شده ای در ساخت این مسیرهای زیر زمینی شده است: با ورود دشمن به شهر، مسئولان می توانستند به سرعت از این مسیرها خودشان را به قلعه برسانند و در این قلعه از حمله دشمن در امان باشند.

قلعه بیرجند یکی از معروف ترین جاذبه های این شهر است و تقریبا گردشگری را پیدا نمی کنید که به هوای تماشای جاذبه های این شهر به بیرجند برود ولی از این قلعه زیبا دیدن نکند. پس اگر در ماه های شلوغ سال مثل نوروز و تابستان به بیرجند می روید زمانی را برای بازدید از این قلعه انتخاب کنید که شلوغی و جمعیت شما را اذیت نکند. یکی از بهترین زمان ها برای تماشای این قلعه در روزهای تعطیلات نوروز است که معمولا سفره هفت سین زیبایی را در وسط محوطه قلعه می بینید که تماشایش به همراه گوش سپردن به موسیقی سنتی خراسانی چیزی است که تا مدت ها از یادتان نمی رود.

منبع:الی گشت

قلعه بیرجند،گردشگری،اخبار آبادان،آبادان نیوز،آبادان خبر،دوره صفویه