معرفی کاخ های تابستانی در البرز

کاخ  تابستانی سلیمانیه

یکی از معروف ترین کاخ های استان البرز کاخ سلیمانیه است که نزدیک ترین کاخ تابستانی به شهر تهران نیز محسوب می شود. اهمیت کاخ به دلیل وجود نقاشی های بسیار زیبا و تاریخی است. در نزدیکی این کاخ، پردیس دانشگاه کشاورزی قرار دارد. کاخ سلیمانیه در زمان قاجار و به دستور فتحعلی شاه قاجار در یکی از باغ های بسیار بزرگ کرج ساخته شده است. این کاخ یک کاخ تابستانی بود که به مناسبت تولد سی و چهارمین پسر فتحعلی شاه، سلیمان میرزا، ساخته شد.

در کنار کاخ اصلی ساختمان های کوچک تری نیز برای موکب‌ها و کارکنان ساخته شد. کوچک ترین ساختمان این مجموعه عمارت شاهی نام دارد. متأسفانه تنها ساختمان باقی مانده از این مجموعه کاخ سلیمانیه است و بقیه ساختمان ها از بین رفته‌اند. شاید در نگاه اول کاخ سلیمانیه نیز جز ساختمانی فرسوده و قدیمی به نظر نیاید اما در عمارت اصلی دو نقاشی دیده می شوند که اهمیت بسیاری دارند.

این دو نقاشی اصیل توسط عبدالله خان نقاش باشی کشیده شده است، یکی از این نقاشی ها آقا محمد خان قاجار و فتحعلی شاه را به تصور کشده است و دیگری نیز سلیمان میرزا را در کنار تخت طاووس نشان می دهد. بنا به مستندات و گفته های تاریخی این کاخ در سال ۱۲۲۶ توسط حاجی محمد حسین صدراعظم اصفهانی، سومین صدر اعظم فتحعلی شاه، ساخته شده است.

کرج فعلی، در زمان ساخت این کاخ، مکانی برای ییلاق و اتراق سپاهیان و خانواده قاجار بود، از طرف دیگر این منطقه از جایگاه استراتژیک خاصی برخوردار بوده چراکه بر سه راهی مازندران، ری و طالقان قرار داشت. زمانی که وارد کاخ سلیمانیه شوید هنوز هم می توانید زیبایی و اصالت را در تالارها، ارسی‌ها، نقاشی‌ها، آیینه کاری‌ها و قوس‌های نیم دایره‌ای در سقف‌های شیروانی به زیبایی به چشم ببینید.

قصر سلیمانیه در حقیقت مجموعه‌ای از ساختمان های کوچک و بزرگ شامل ساختمان کلاه فرنگی، عمارت گلشن، ساختمان اندرونی، بیرونی و حرمسرای فتحعلی شاه، برج بلند فراش آباد، عمارت در قرمز (باغ انگوری) باغ فراش آباد، باغشاه اول و دوم و باغ فردوس است. خوشبختانه بیشتر نقاشی ها و گچ‌بری‌های کاخ مرمت و بازسازی شده و سقف چوبی کاخ نیز مستحکم گردیده است.

کاخ سلیمانیه در محله مصباح کرج قرار دارد و جزوی از محدوده مرکزی شهر کرج در استان البرز است. این بنای تاریخی پس از سال ها فرسودگی در دست مرمت قرار گرفته است و تا اطلاع ثانوی اجازه بازدید عموم وجود ندارد. کاخ سلیمانیه برخلاف بسیاری از کاخ های تهران، تزئینات زیادی ندارد و نمای آن آجری است.

بعد از فرار سلیمان میرزا پس از درگذشت فتحعلی شاه کاخ سلیمانیه، این بنای تارخی تبدیل به یک ساختمان متروکه شد اما اخیرا مجوز فعالیت آن را به عنوان کاخ‌موزه توسط اداره کل میراث فرهنگی استان البرز داده شده است. قرار براین است که پس از ساخت زیرساخت های لازم، اجازه فروش بلیت داده شود.

کاخ کوچک شهرستانک

یکی دیگر از کاخ های تابستانی البرز در شمال قله توچال در کنار یک روستای بسیار زیبا واقع شده است. این کاخ تابستانی شهرستانک نام دارد و قدمت آن به دوران قاجار بازمی‌گردد. کاخ شهرستانک در ۴۹ کیلومتری کرج قرار دارد و از طریق یک دو راهی از منطقه دوآب و جاده چالوس جدا می‌شود. برای سفر  به این کاخ تاریخی باید از جاده کرج گچسر عبور کنید.

ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به محمدابراهیم خان معمار باشی از معماران چیره دست آن دوره، دستور ساخت یک کاخ ییلاقی را داد. ساخت این کاخ تاریخی ۳ سال زمان برد. ناصر الدین شاه شخصاً دستور داد تا کاغذ دیواری‌های کاخ را از آلمان سفارش دهند و به ایران بیاورند. معماری خاص کاخ شهرستانک یکی از ویژه ترین معماری های زمان قاجار است و کمال‌الملک در وصف زیبایی آن نقاشی از کاخ کشیده است که در کاخ گلستان نگهداری می شود.

طبیعت اطراف این کاخ بسیار زیبا و منحصر به فرد است، زمانی که وارد روستا می شوید در یک طرف خود دره‌ای سرسبز و در طرف دیگر چشمه‌های پر آب را خواهید دید. مسیر خود را در کوچه باغ‌ها و باغ‌های میوه ادامه دهید تا به کاخ شهرستانک برسید. اطراف کاخ را درخت های گیلاس، گردو و آلبالو پوشانده است.

اعتماد السلطنه در کتاب خاطرات خود اشاره کرده است که یکی از مراسم هایی که هر سال به امر شاه در کاخ شهرستانک برگزار می‌شد، مراسم آشپزان بود. او ذکر کرده است که برای رفتن به این کاخ از یک جاده در پس قلعه و توچال گذر کرده است. خدمه باید از مسیر باریک و خطرناکی عبور می کردند که در بیشتر مواقع باعث سقوط و کشته شدن آن ها در رودخانه می‌شد. در نهایت پس از ساخت قصری در سرخ حصار، مراسم آشپزان به آنجا منتقل شد.

کاخ تابستانی شمس، مرواریدی در صدف

کاخ شمس از کاخ های تابستانی استان البرز است که قدمت آن نسبت به دو کاخ شهرستانک و سلیمانیه کم تر است. این کاخ زیبا در دوره پهلوی و در سال ۴۵ ساخته شده است. مساحت زمین کاخ شمس در حدود ۱۱۱ هکتار است و دو سال زمان برد تا ساخت آن تکمیل شود. این کاخ برای سکونت شمس پهلوی خواهر محمدرضاشاه ساخته شد.

شمس پهلوی به دلیل بیماری آسم این منطقه خوش آب‌وهوا برای سکونت خود انتخاب کرد، او تا قبل از انقلاب اسلامی در این کاخ زندگی می کرد. پس از انقلاب و سقوط پهلوی، کاخ شمس به مکانی برای مجتمع اردویی تبدیل شد. پس از آن در اختیار بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت اما اکنون تحت حفاظت وزارت میراث فرهنگی است.

معماری این کاخ بسیار خاص است، تزئینات و بسیاری از تجهیزات به کار رفته در کاخ شمس را از کشورهای خارجی مختلفی وارد کرده بودند. معماری ساختمان طوری طراحی شد که کاخ حالت حلزونی داشته باشد. این بنای تاریخی و خاص توسط دو معمار معروف به نام وسلی پیترز و بنیاد فرانک لوید رایت طراحی و ساخته شد. تخمین زده می شود هزینه ساخت کاخ شمس به ۱ میلیون دلار می رسد.

کلیسی، معمار ایتالیایی، وظیفه طراحی داخلی کاخ را برعهده داشت. معماری کاخ به سبک غربی است و همان‌طور که گفتیم به شکل یک حلزون ساخته شده که با دریاچه های کوچکی احاطه شده است. فضای داخلی دارای نورگیرهایی است که به شکل دانه‌های مروارید ساخته شده است. در ضلع شمالی کاخ دریاچه‌ای قرار دارد که به شکل باله های سفره ماهی طراحی شده است.

این منطقه یکی از خوش آب و هواترین مناطق تهران بوده و باغ های آن، به خصوص باغ های سیب، شهرت بسیاری داشت و نظر بسیاری از بزرگان را جلب می کرد. کاخ شمس به نسبت کاخ های دیگر امکانات رفاهی و تفریحی بسیاری نظیر سالن سینما، بیلیارد و محل نگهداری پرندگان کمیاب و استخر و... دارد.

سازمان میراث فرهنگی،حکومت قاجار،استان البرز،آبادان خبر،آبادان نیوز

منبع:الی گشت