
- تاریخ درج خبر:1403/10/06-١١:٥٩
ابوالفضل امیری

نوجوانی یکی از حساسترین و تأثیرگذارترین دورههای زندگی انسان است؛ زمانی که فرد در حال گذر از کودکی به بزرگسالی است و شخصیت، هویت و مسیر آیندهاش شکل میگیرد. این دوره، اگرچه فرصتی طلایی برای رشد و شکوفایی است، اما همراه با چالشهای فراوانی است که میتواند نوجوانان را در معرض آسیبهای اجتماعی قرار دهد. در جامعه امروز، عوامل متعددی دست به دست هم دادهاند تا این قشر آسیبپذیر را با مشکلاتی جدی روبهرو کنند؛ مشکلاتی که نه تنها فرد بلکه کل جامعه را نیز تحت تأثیر قرار میدهد.
یکی از مهمترین عوامل بروز آسیب در نوجوانان، محیط خانواده است. خانواده بهعنوان نخستین و مهمترین نهاد تربیتی، نقشی اساسی در شکلگیری رفتار و نگرش نوجوانان دارد. اما در خانوادههایی که گرفتار اختلافات، خشونت، یا طلاق هستند، فضای امن و آرامی که نوجوان برای رشد نیاز دارد از بین میرود. نبود گفتوگوهای صمیمانه و بیتوجهی به نیازهای عاطفی نوجوان، او را به سمت تنهایی یا جستجوی پناهگاهی در بیرون از خانه سوق میدهد؛ جایی که ممکن است این پناهگاه، خطرناک و آسیبزا باشد.
در کنار خانواده، گروه همسالان نیز نقش پررنگی در زندگی نوجوانان ایفا میکند. نیاز به پذیرفتهشدن در جمع دوستان و ترس از طردشدن، گاه نوجوان را به سمت رفتارهای پرخطری مانند مصرف مواد مخدر، سیگار، یا حتی ارتکاب رفتارهای بزهکارانه سوق میدهد. این تأثیرپذیری اگر بدون نظارت و حمایت خانواده و مدرسه باشد، میتواند به آسیبهای جدی منجر شود.
فضای مجازی نیز به یکی از چالشهای بزرگ برای نوجوانان تبدیل شده است. اگرچه این فضا فرصتهای زیادی برای یادگیری و ارتباط فراهم میکند، اما در عین حال بستری برای تهدیدات جدی است. اعتیاد به اینترنت، دسترسی به محتوای نامناسب، و تأثیرپذیری از گروهها یا افراد ناشناس، نوجوانان را در معرض خطرات گوناگونی قرار داده است. نبود آموزش کافی برای استفاده صحیح از فضای مجازی و نظارت ناکافی از سوی خانوادهها، این تهدیدات را تشدید میکند.
نظام آموزشی نیز بهجای کاهش فشارها، گاه خود به یکی از منابع آسیب تبدیل میشود. رقابتهای فرسایشی، تمرکز بیشازحد بر نمره و رتبه، و نادیدهگرفتن نیازهای فردی و خلاقیت نوجوانان، میتواند آنها را دچار سرخوردگی و حتی افسردگی کند. بسیاری از نوجوانانی که نمیتوانند انتظارات خانواده یا جامعه را برآورده کنند، به انزوا یا رفتارهای پرخطر روی میآورند.
کمبود امکانات مناسب برای گذراندن اوقات فراغت نیز یکی دیگر از معضلات جدی است. در بسیاری از مناطق، نبود باشگاههای ورزشی، مراکز فرهنگی، و کارگاههای هنری، نوجوانان را از فعالیتهای سالم و سازنده دور میکند. این خلأ باعث میشود که آنها به سمت سرگرمیهای ناسالم یا حتی آسیبزا کشیده شوند.
مشکلات روحی و روانی نیز یکی از پیامدهای جدی آسیبهای اجتماعی در نوجوانان است. احساس تنهایی، ناامیدی، و فشارهای اجتماعی گاه نوجوانان را به سمت افسردگی، اضطراب و حتی خودکشی سوق میدهد. نبود دسترسی به خدمات روانشناسی و مشاوره مناسب، این مشکلات را تشدید میکند و مسیر درمان را برای نوجوانان دشوار میسازد.
برای کاهش آسیبهای اجتماعی نوجوانان، باید رویکردی جامع و چندجانبه اتخاذ کرد. خانوادهها باید نقش حمایتی و تربیتی خود را جدیتر بگیرند و با فرزندانشان ارتباطی صمیمانه و مبتنی بر اعتماد برقرار کنند. مدارس نیز باید علاوه بر آموزش دروس، به تقویت مهارتهای زندگی و اجتماعی دانشآموزان بپردازند. آموزش مهارتهایی مانند تصمیمگیری، خودکنترلی، و مقابله با فشار همسالان میتواند به نوجوانان کمک کند تا در مواجهه با چالشها بهتر عمل کنند.
در کنار اینها، فضای مجازی باید با نظارتی هوشمندانه مدیریت شود. نوجوانان باید یاد بگیرند که چگونه از این فضا بهطور ایمن و مفید استفاده کنند. نهادهای اجتماعی نیز باید با ایجاد امکانات فرهنگی و ورزشی مناسب، فضایی سالم و سازنده برای گذران اوقات فراغت نوجوانان فراهم کنند.
نوجوانان امروز، آیندهسازان فردای جامعه هستند. اگر امروز به نیازها، دغدغهها و چالشهای آنها بیتوجه باشیم، در آینده با جامعهای پر از مشکلات پیچیده مواجه خواهیم شد. حمایت از نوجوانان نهتنها یک وظیفه اخلاقی، بلکه ضرورتی اجتماعی است که باید در اولویت برنامههای خانوادهها، مدارس و نهادهای مسئول قرار گیرد. توجه به نوجوانان، سرمایهگذاری برای آیندهای بهتر است؛ آیندهای که در آن سلامت روحی و اجتماعی این نسل، ضامن پیشرفت و شکوفایی جامعه خواهد بود.
نام : | |
ایمیل : | |
*نظرات : | |
| |
متن تصویر: | |