کد خبر: ٢٣٦٣٦   نسخه چاپی  
  • تاریخ درج خبر:1400/10/25-١٠:٥٩

طبس یا تبس در بخش غربی استان خراسان جنوبی قرار دارد. این شهر کویری که مرکز شهرستان طبس است از نظر تاریخی بسیار مورد توجه محققان و تاریخ نگاران است. در این شهر تاریخی بقایای ویرانه های تاریخی یک بنا وجود دارد که به ارگ طبس معروف است. شهر تاریخی طبس و این قلعه ی تاریخی که قدمت آن به هزار سال قبل می رسد به عنوان یک نقطه تاریخی همواره مطرح بوده و مکانی برای مطالعات تاریخی و کاوش و جستجوهای باستان شناسی، نظر محققان را به خود جلب کرده است. یکی از ویژگی های جالب توجه این قلعه این است که ارگ طبس علاوه بر آن که در طول تاریخ اتفاقات زیادی را شاهد بوده، در گذر زمان پذیرای شخصیت های مطرح تاریخی و افرادی مثل ناصرخسرو شاعر نامدار کشورمان بوده است. به گفته تاریخ نگاران، حکیم ناصر خسرو قبادیانی شاعر بلند آوازه ایران ما، ۱۷ شبانه روز در این قلعه بوده است. در نتیجه کاوش های باستان شناسان کتیبه از این مکان کشف شده که در آن اسم قلعه، ارگ کهن ثبت شده بنابراین گویای این مطلب است که این قلعه قدمتی قابل توجه دارد و در گذشته به آن ارگ کهن می گفتند.

 

به گزارش آبادان خبر، کهن دژ یا ارگ طبس که در این شهر کویری بنایی تاریخی محسوب می شود بر اساس نوشته های محققان تاریخ گذشته و اشاره های مورخان سده های آغازین اسلام از جمله بلاذری قدمت این اثر را بیشتر از ١٠٠٠ سال قبل دانسته اند. در بسیاری از متون تاریخی از جمله همین کتاب بلذری به نام فتوح البلدان که در قرن سوم هجری قمری نگارش آن انجام شده به دژ طبس یا ارگ طبس و حصار آن اشاره شده، همچنین چنان که گفتیم حضور ناصر خسرو شاعر ایرانی قرن پنجم هجری قمری که به مدت هفده شبانه روز میهمان امیر گیلکی بن محمد در این ارگ بوده تردیدی در قدمت این مکان باقی نمی گذارد.

ناصر خسرو در سفرنامه ی معروفش ضمن توصیف طبس به وجود ارگ در این شهر اشاره کرده است. ارگ تاریخی طبس در طی تاریخ و در ادوار مختلف از گزند آسیب ها و حوادث طبیعی بی نصیب نمانده و خسارات زیادی دیده است اما بارها مرمت و بازسازی شده است از جمله یک بار در سال ١٢١۶ هجری قمری یکی از مرمت ها انجام شده و تا چندین سال پیش سنگ نوشته ای بر سردر ارگ وجود داشته که در آن نام ارگ کهن بوده است. میر حسن خان در این سال ارگ را توسعه داده این بنا دارای ۶ برج بوده که یکی از برج ها به برج نادر میرزا معروف گشت.

بقایای ارگ تاریخی
تاریخ دانان وجه تسمیه این برج را زندانی شدن نادرمیرزا در آن می دانند که این شخص بدستور میر حسن خان در این برج محبوس بوده است. یک بار دیگر در سال ١٢٩٢ هجری قمری و در دوره حاکمیت عمادالملک حاکم وقت طبس این ارگ مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.

ارگ طبس پیش از زلزله ی این منطقه در دهه های قبل تنها یک تن ساکن داشته که این شخص مرد فقیر تنهایی به اسم آق سید علی میرزا بود و زندگی خود را از راه کمک های بازدید کنندگان ارگ می گذرانده و از این طریق تامین معاش می کرده اما این آق سید علی میرزا هم در زلزله سال ۱۳۵۷ طبس مثل ارگ این شهر به تاریخ پیوست و تنها نامی از او باقی ماند.

کهن دژ طبس
این اثر تاریخی طبس در اثر زلزله ای که در سال ۵۷ در این منطقه رخ داد دچار ویرانی شدیدی شد و در سال های گذشته میراث فرهنگی برای مرمت و بازسازی آن فعالیت هایی را انجام داد و قسمت های زیادی از این ارگ آوار برداری شد که در نتیجه دیوارها و دالان های ارگ دوباره نمایان شد.

نکته جالب دیگر اینکه در این کاوش ها پیکر پیرمرد تنهای ارگ، آق سید علی میرزا هم با اینکه ٢٠ سال از زمان وقع زلزله و فوت او گذشته بود با این حال هنوز بقایای جسد او سالم پیدا شد. برای مرد تنهای طبس در همان محل ارگ خانه ای ابدی در نظر گرفتند و به خاک سپردند اتاقک کوچکی هم بر آرامگاهش بنا کردند.

ارگ کهن
ویژگی های ارگ طبس
از نوشته های ناصر خسرو در سفرنامه معروفش چنین بر می آید که امیری عادل که پیشتر نام او را گفتیم بر این شهر حکومت داشت و همچنین عدالت و امنیت طبس را توصیف کرده است. در نوشته های مورخان دیگر هم چنین توصیفاتی به چشم می خورد که نزهه القلوب حمدا... مستوفی، روضه الصفا میرخواند، تاریخ کرمان احمد علی وزیری از آن جمله است و در آن به حصار و قلعه طبس اشاره شده است.

بنابراین این ارگ در طی تاریخ پر از فراز و فرودش بارها مورد تهاجم دشمن بوده اما طبق نوشته های همین مورخان و دیگر متون، این دژ مستحکم آن دوره، هیچ وقت به تسخیر و تصرف دشمنان درنیامد. به نوشته بیشتر مورخان شدیدترین یورش به این ارگ، حمله سلطان سنجر سلجوقی در نیمه قرن هشتم بود که ابن اثیر هم در تاریخ اسماعیلیان به آن پرداخته است اما بعد از این یورش و حملات بعدی دیگر چنان که گفتیم این بنا بازسازی و مرمت شد.

ارگ تاریخی طبس
ارگ طبس شامل پنج منزل بوده و این منازل مثل خانه‌های قدیم شهر طبس دو ایوان شمالی و جنوبی داشته اند که دور تا دور خانه اتاق‌های این منزل بوده است. این خانه ها همچنین حوض آبی وسط حیاط داشته که با آب قنات پر می‌شد. آب این حوض برای مصارف بهداشتی بوده و به جز این حوض در خانه های قدیم طبس حوض آبی برای مصارف خوردنی و آشامیدنی در نظر گرفته می شد.

زیرزمین یا سرداب که بقایای آن به طور واضح آشکار است از اجزای دیگر خانه‌ها بوده است. مطبخ یکی دیگر از مکان ها و اجزای تعبیه شده در این خانه بود و گوشه حیاط خانه‌ ها اجاق‌ های مطبخ وجود داشت. به جز این پنج حیاط، ارگ طبس مکان‌های عمومی نیز داشت. این اماکن شامل حمام، حسینیه، مسجد و دیگر جاها بود. همچنین آب انبار بزرگی در قسمت شمال شرق ارگ وجود داشته است. ارگ طبس در سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

آثار تاریخی طبس
مسیر دسترسی ارگ طبس
برای دیدن این ارگ تاریخی باید به استان خراسان جنوبی و شهرستان کویری طبس سفر کرد. مسیر دسترسی این اثر بازمانده از تاریخ، طبس میدان امام خمینی این شهر، میدان واعظ طبسی، خیابان واعظ، کهن دژ است.

نقشه ارگ تاریخی طبس

دیگر جاذبه های کهن دژ طبس
این اثر تاریخی بارها از جور زمانه به خود لرزیده و از تازیانه مهاجمان زخم های فراوان تحمل کرده، با این حال هنوز مکانی است که برای علاقمندان به یادگارهای تاریخی مورد توجه است. قسمت های مختلف این ارگ که قابل بازدید است شامل قسمت درب پشت ارگ طبس، درون ارگ و کوچه داخل این بنای تاریخی است.

 

 

 

ارگ،ارگ طبس،تبس،ارگ کهن،آبادان خبر،آبادان نیوز 

منبع:الی گشت

امتیازدهی
نظرات بینندگان
این خبر فاقد نظر می باشد
نظر شما
نام :
ایمیل : 
*نظرات :
متن تصویر: